:ARBEID: "Landbruksnæringa kunne blitt endå flinkare til å rekruttera blant folk utan landbruksbakgrunn"

Toralf Larsen Vallestad

Bønder tykkjer i stor grad det er vanskeleg å finna avløysarar når dei har behov for fri eller blir sjuke. Lettast er tilgangen i Rogaland, Vestland og tidlegare Viken, ifølgje ein Ruralis-rapport.

Forskjellane mellom desse områda og resten av landet er likevel relativt små, seier seniorforskar Egil Petter Stræte ved Ruralis – Institutt for rural- og regionalforsking.

Det er skilnad mellom fylka på kor god tilgangen på avløysarar er. Lettast er det å få hjelp på gardane i Rogaland, Vestland og gamle Viken fylke, som i dag er splitta opp til Akershus, Buskerud og Østfold. Foto: Terje Bendiksby / NTB / NPK

Det er Vestland, Rogaland og tidlegare Viken fylke (Akershus, Buskerud og Østfold) som skil seg ut i positiv forstand, men nøyaktig korfor, er ikkje Stræte heilt sikker på.

– Gamle Viken fylke var jo veldig stort, samansett og ulikt. Når det gjeld Vestland og Rogaland, så har jordbruket ei viktig betydning, og det kan gjera at det er lettare å rekruttera frå eiga næring. Arbeidsinnvandring kan også spela inn.

FÆRRE Å TA AV

Spriket kan ha fleire årsaker, seier han. For det fyrste heng det saman med avstand mellom folk og færre gardsbruk. Det er Troms og Finnmark som har den største utfordringa.

– Og så kan det ha samanheng med korleis dei lokale avløysarlaga jobbar for å rekruttera nye inn i yrket. I dei områda der det er stor etterspurnad etter arbeidskraft, er det vanskelegare å få tak i avløysarar, seier Stræte.

– I sånne område må ein ofte lengre unna når ein skal rekruttera, og kanskje må ein så langt som til utlandet.

KVEN BLIR AVLØYSAR?

Det er mange unge som tek på seg avløysarjobbar, og det blir spegla att i rapporten.

– Ein ganske stor del av avløysarane har ikkje bakgrunn frå jordbruket, ifølgje materialet vårt. 57 prosent av deltakarane i undersøkinga hadde vakse opp på gard. Det betyr at 43 prosent ikkje hadde det, seier Stræte.

TRENG STØRRE MANGFALD

Forskaren deler avløysarane inn i to hovudkategoriar. På den eine sida er skuleungdom som jobbar på gard når dei har ferie eller i helgar. På den andre sida er dei som tek avløysarjobb i landbruket som yrkesvegen sin.

– Mange i den fyrste kategorien jobbar berre i landbruket i periodar. Det betyr at ein heile tida må fylla på med nye rekruttar, og når ein har færre og færre gardsbruk og færre som veks opp i landbruket er det både naudsynt og bra at andre grupper kjem inn. Eg trur at landbruksnæringa kunne blitt endå flinkare til å rekruttera blant folk utan landbruksbakgrunn, seier Egil Petter Stræte i Ruralis. (©NPK)